Ο κεραυνός αποτελεί ένα φυσικό φαινόμενο που συνδέεται με τη βροχή, ιδιαίτερα με τις καταιγίδες. Αποτελεί μια ηλεκτρική εκκένωση από ένα σύννεφο με υψηλό ηλεκτρικό φορτίο προς το έδαφος, από την οποία κινδυνεύουν όλα τα έμβια όντα.
Με την ηλεκτρική εκκένωση απελευθερώνεται μεγάλη ποσότητα ενέργειας της τάξεως των 10 εκατομμυρίων joules σε λιγότερο από ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου. Τα 3/4 της ενέργειας αυτής αναλώνονται στη θέρμανση του αέρα, που μεταβιβάζει το ρεύμα με θερμοκρασία 15.000 βαθμών Κελσίου.
Η πλήξη ενός ατόμου από κεραυνό ονομάζεται κεραυνοπληξία, είναι δηλαδή μια μορφή ηλεκτροπληξίας, πολύ μεγαλύτερης έντασης (αλλά πολύ μικρότερης διάρκειας) από το ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής τάσης.
Ανάλογα με τον τρόπο που πλήττεται το θύμα, διακρίνουμε δύο κύριες κατηγορίες κεραυνοπληξίας:
Άμεση πλήξη, όπου ο κεραυνός κτυπά απευθείας το θύμα, εισέρχεται συνήθως από το κεφάλι και φεύγει από τα πόδια διασχίζοντας το σώμα. Είναι η πλέον θανατηφόρα μορφή, καθ’ όσον το 80% των θυμάτων πεθαίνουν ακαριαία. Δεν αποτελεί ευτυχώς το πιο συχνό κτύπημα.
Έμμεση πλήξη, όταν ο κεραυνός κτυπά πρώτα ένα άλλο αντικείμενο και μετά το θύμα. Έχει μικρότερη επίπτωση σε σχέση με το άμεσο κτύπημα.
Κτύπημα εδάφους: όταν ο κεραυνός κτυπά το έδαφος πλησίον του θύματος. Σε αυτήν την περίπτωση το ρεύμα εισέρχεται από το ένα πόδι και βγαίνει από το άλλο. Αφορά κατ’ εξοχήν τα τετράποδα ζώα, στα οποία είναι ιδιαίτερα θανατηφόρο, επειδή τα μπροστινά πόδια τους απέχουν αρκετά από τα πίσω.
Όπως όλα τα ατυχήματα, έτσι κι η κεραυνοπληξία προλαμβάνεται!
Ποιοι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πληγούν από κεραυνό;
Όλοι οι ευρισκόμενοι στην ύπαιθρο, όπως κτηνοτρόφοι, αγρότες, δασεργάτες, στρατιωτικοί, τεχνικοί ηλεκτρικών/τηλεφωνικών δικτύων, εκδρομείς, ορειβάτες ή στη θάλασσα, όπως κολυμβητές ή επιβάτες σκαφών.
Πότε ο κίνδυνος κεραυνοπληξίας είναι αυξημένος;
Πάντα όταν βρέχει, ιδίως με καταιγίδα, σπανιότερα χωρίς βροχή.
Τι προσελκύει τον κεραυνό;
Οτιδήποτε προέχει, ένα μεταλλικό αντικείμενο (ομπρέλα) ή το κεφάλι ενός ορειβάτη ή κολυμβητή, όταν δεν υπάρχει πλησίον άλλο υψηλότερο σημείο.
Όμως και κάτω από ένα δένδρο δεν είμαστε ασφαλείς, γιατί αν πληγεί, η ηλεκτρική ενέργεια διαχέεται σε μας.
Πώς προλαμβάνεται η κεραυνοπληξία;
Αποτελεί κανόνα ότι δεν πάμε εκδρομή, δεν κάνουμε ορειβασία, δεν κολυμπάμε, ούτε πάμε βόλτα με ποδήλατο, σκάφος κλπ υπό βροχή!
Αν πιάσει βροχή επιδιώκουμε το ταχύτερο δυνατό να βρεθούμε σε ασφαλές κατάλυμα (μέσα σε οίκημα, αυτοκίνητο ή σκάφος).
Ποτέ κάτω από δένδρο!
Τι μας προκαλεί η κεραυνοπληξία και πώς αντιμετωπίζεται;
Κυρίως επιφανειακό έγκαυμα, όμως μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανακοπή (μπορεί να αναταχθεί από μόνη της), μαζί όμως με άπνοια λόγω σπασμού των αναπνευστικών μυών. Άρα η αντιμετώπιση συνίσταται σε παροχή πλήρους καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης, εφ’ όσον βέβαια υπάρχει τέτοια δυνατότητα.
Ποια είναι η πρόγνωση;
Εξαρτάται από το αν η κεραυνοπληξία είναι άμεση ή έμμεση, από το αν έχει προκαλέσει καρδιακή ανακοπή και από τη δυνατότητα άμεσης – αποτελεσματικής καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης και ταχείας μεταφοράς.
Από τους επιβιώσαντες ένα μεγάλο ποσοστό μπορεί μετά να εμφανίσει νευρολογικά προβλήματα, λόγω προσβολής τόσο του κεντρικού όσο και του περιφερικού νευρικού συστήματος. Τέλος από πιθανή πτώση μπορούν να προκληθούν κακώσεις ή πνιγμός στη θάλασσα. Σχεδόν πάντα έχουμε ρήξη τυμπάνου και πρόβλημα ακοής.
Αναστάσιος Δ. Χατζής
– Εντατικολόγος
Πρώην Συντονιστής – Διευθυντής ΜΕΘ Νοσοκομείου Παίδων Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
Μέλος ΔΣ του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών
