Αν και η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο του ιδρυτικού νόμου του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), σαράντα χρόνια μετά αποτελεί ακόμα το διαρκές ζητούμενο.
Μεταξύ άλλων, ο δογματικός αποκλεισμός του ιδιωτικού τομέα σε μια εποχή που οι γιατροί «περίσσευαν», υπονόμευσε τη λειτουργία δομών ΠΦΥ, ιδίως στα αστικά κέντρα. Όλα αυτά τα χρόνια η ΠΦΥ στις αστικές περιοχές έμεινε κατά κύριο λόγο στα χέρια των ιδιωτικών ιατρείων και εργαστηρίων. Μετά τη δεκαετία του ’90 προστέθηκαν τα Διαγνωστικά Κέντρα και μεταγενέστερα τα ιδιωτικά Πολυϊατρεία.
Τα Κέντρα Υγείας, κυρίως αγροτικού τύπου, λίγο συνέβαλαν στην αποσυμφόρηση των νοσοκομείων και τον αποκλειστικό προσανατολισμό τους στην τριτοβάθμια φροντίδα υγείας. Δηλαδή τα νοσοκομεία εξακολουθούσαν και εξακολουθούν να παρέχουν υπηρεσίες ΠΦΥ!
Το Κέντρα Υγείας αστικού τύπου που λειτουργούν κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, έστω με πολλά προβλήματα, έχουν επιβεβαιώσει την ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξης και εξάπλωσης αυτών των δομών.
Η πρόσφατη διετής πανδημία απέδειξε περίτρανα την αξία και τη συμβολή των δομών ΠΦΥ, κρατικών και ιδιωτικών, στη σημασία της παροχής της ΠΦΥ από τις αντίστοιχες δομές και όχι από τα τριτοβάθμια νοσοκομεία!
Η αξιοποίηση αυτής της εμπειρίας αποτελεί την αδήριτη ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξης των δομών ΠΦΥ!
Το ερώτημα είναι πώς και από ποιους; Η απάντηση είναι σαφής και κατηγορηματική:
Επειδή προφανώς καμιά μεταρρύθμιση (αν θέλει να πετύχει) δε μπορεί να αγνοήσει την υπάρχουσα κατάσταση (αυτή δηλαδή που περιέγραψα παραπάνω), κάθε λύση θα πρέπει να συμπεριλάβει όλες τις υπάρχουσες δομές, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα.
Όσον αφορά στον ιδιωτικό τομέα, θα πρέπει οι υπηρεσίες τους να είναι συνδεδεμένες και αποδεκτές από τον ΕΟΠΥΥ, ισότιμα με αυτές των δομών του δημόσιου τομέα με βάση ενιαίο τιμολόγιο και μηχανογραφικό έλεγχο.
Όμως πολύ κρίσιμο ζήτημα αποτελεί η οργάνωση και η λειτουργία όλων των δημόσιων δομών, παλαιών και νέων.
Δύο βασικές έννοιες θα πρέπει να διέπουν την οργάνωση και λειτουργία τους:
Πρώτη έννοια, η διασύνδεση και εξάρτηση τους από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, και πρώτου και δευτέρου βαθμού.
Αυτό απλά σημαίνει ότι η κάθε δομή ΠΦΥ όχι μόνο απευθύνεται στους κατοίκους μιας περιοχής, αλλά αποτελεί κομμάτι της και παρέχει υπηρεσίες τόσο κοινές (όπως όλες οι αντίστοιχες δομές) όσο και ξεχωριστές, που καθορίζονται από τις ιδιαιτερότητες της πληθυσμιακής σύνθεσης κάθε τοπικής κοινωνίας.
Ακόμη, μ’ αυτόν τον τρόπο η σύνδεση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα παίρνει ένα πιο τοπικό χαρακτήρα και οι επαγγελματίες υγείας, είτε του δημοσίου είτε του ιδιωτικού τομέα, προέρχονται από την ίδια τοπική κοινωνία.
Δεύτερη έννοια, ο τρόπος διεύθυνσης και διαχείρισης των δομών ΠΦΥ του δημόσιου τομέα.
Εδώ θεωρώ ότι χρειάζεται μια διαφορετική αντίληψη και ανατροπή των μέχρι τώρα ταμπού!
Κάθε δομή αποτελεί μια μικρή επιχειρησιακή Μονάδα, η λειτουργία της οποίας βασίζεται στα πρότυπα των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών οργανισμών.
Αυτό απλά σημαίνει ότι η στελέχωση, η παροχή υπηρεσιών, η κατανάλωση ειδών και οι αμοιβές θα πρέπει να εναρμονίζονται με τα έσοδα (τα οποία εν πολλοίς καθορίζονται από την τιμολόγηση του ΕΟΠΥΥ), χωρίς να έχουν ως αντικείμενο και αυτοσκοπό το κέρδος.
Η υλοποίηση αυτής της πρότασης απαιτεί εξειδίκευση και κοστολόγηση, τόλμη και αποφασιστικότητα.
Τάσος Χατζής
Παιδίατρος – Εντατικολόγος
Μέλος ΔΣ του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών
